ابانگان مبارک!

10 آبان؛ آبان روز، جشن آبانگان

آبانگان یکی از جشن‌های ایرانی است که در ستایش و نیایش ایزدبانو آناهید که ایزد آب‌های روان بوده است، برگزارمی‌شده است. زمان برگزاری این جشن در آبان روز از آبان برابر با روز دهم آبان بوده است.

«جشن آبانگان» جشنی است در گرامیداشت سیاره درخشان «اَنَهیتَه / آناهید (زهره)» و رود پهناور و خروشان «اردوی / آمو (آمودریا)»، و بعدها ایزدبانوی بزرگ «آب»­ها در ایران (غیاث آبادی، 1382،ص77).

«اَردوی سوره اَناهیتا» Ardavi – Sura Anāhita ایزد‌بانویی ایرانی بسیار برجسته ­ای است كه نقش مهمی در آیین­های ایرانی دارد و پیشینه ­ی ستایش و بزرگداشت این ایزد بانو در فرهنگ ایرانی به دوره­ های پیش از زرتشتی درتاریخی ایران می­رسد.

بخش بزرگی در کتاب اوستا به نام «آبان یشت»(یشت پنجم) که یکی از باستانی­ ترین ِیشت­ها می­باشد به این ایزدبانو اختصاص دارد، در این یشت، او زنی است جوان، خوش اندام، بلند بالا، زیبا چهره، با بازوان سپید و اندامیبرازنده، كمربند تنگ بر میان بسته، به جواهر آراسته، با طوقی زرین بر گردن، گوشواری چهارگوش در گوش، تاجی باسد ستاره ­ی هشت گوش بر سر، كفش­هایی درخشان در پا، با بالاپوشی زرین و پرچینی از پوست سگ آبی. اَناهیدگردونه­ای دارد با چهار اسب سفید، اسب­های گردونه­ ی او ابر، باران، برف و تگرگ هستند.

او در بلندترین طبقه­ ی آسمان جای گزیده است و بر كرانه­ ی هر دریاچه ­ای، خانه­ ای آراسته، با سد پنجره­ ی درخشانو هزار ستون خوش تراش دارد. او از فراز ابرهای آسمان، به فرمان اهورامزدا، باران و برف و تگرگ را فرو می ­باراند. نیایشگاه­ های آناهیتا معمولا در كنار رودها برپا می­شده و زیارتگاه­ هایی كه امروزه با اسامی دختر و بی بیمشهور هستند و معمولا در كنار آن­ها آبی جاری است، می­توانند بقایای آن نیایشگاه­ ها باشند.

برخی حتی سفره ­های نذری با نام بی بی (همچون بی بی سه شنبه) را بازمانده­ ی آیینهای مربوط به آناهیتا می­دانند. آناهیتا همتای ایرانی «آفرودیت»، الهه ی عشق و زیبایی در یونان و «ایشتر»، الهه­ ی بابلی، به شمار می ­رود. واژه­ ی «آب» که جمع آن «آبان» است در اوستا و پهلوی «آپ» و در سانسکریت «آپه» Apa و در فارسی هخامنشی«آپی» می باشد.

این آخشیج (عنصر) همانند آخشیج­های اصلی دیگر چون آتش و خاک و هوا در آیین­های ایرانیان باستان مقدساست و آلودن آن گناهی بس بزرگ است. برای هریک از چهار آخشیج امشاسپندی (فرشته) ویژه نامگذاری شده است. بهگواهی اوستا و نامه­ های دینی پهلوی، ایرانیان آخشیج­های چهارگانه را که پایه­ ی نخستین زندگی است، می­ ستودند.

در جشن آبانگان، پارسیان به ویژه زنان در کنار دریا یا رودخانه­ ها، فرشته­ ی آب را نیایش می کنند. ایرانیان کهن آب راپاک (مقدس) می­ شمردند و هیچ­گاه آن ­را آلوده نمی­کردند و آبی را که اوصاف سه­ گانه­ اش (رنگ - بو - مزه) دگرگونمی­شد برای آشامیدن و شستشو به­ کار نمی­ بردند.

در جشن آبانگان، پارسیان به ویژه زنان در کنار دریا یا رودخانه­ ها، فرشته­ ی آب را نیایش می کنند

 «هرودوت» می­آورد :

«... ایرانیان در میان آب ادرار نمی­کنند، آب دهان و بینی در آن نمی­اندازند و در آن دست و روی نمی­شویند ...»

«استرابون» جغرافی دان یونانی نیز می ­آورد :

«... ایرانیان در آب روان، خود را شستشو نمی­ دهند و در آن لاشه، مردار و آن­چه که نا پاک است نمی­ اندازند ...»

در برگردان فارسی آثارالباقیه ابوریحان بیرونی می­ خوانیم :

«... آبان روز دهم آبان ماه است و آن را عید می­دانند که به جهت همراه بودن دو نام، آبانگان می­گویند. در این روز زوZoo پسر طهماسپ از سلسله­ ی پیشدادیان به شاهی رسید، مردم را به کندن قنات­ها و نهرها و بازسازی آن­ها فرمانداد، در این روز به کشورهای هفت­گانه خبر رسید که فریدون، بیوراسب (ضحاک - آژی دهاک) را اسیر کرده، خود بهپادشاهی رسیده و به مردم دستور داده است که خانه و زندگی خود را دارا شوند...»

در روایت دیگرى آمده است كه پس از هشت سال خشكسالى در ماه آبان باران آغاز به باریدن كرد و از آن زمان جشنآبانگان پدید آمد.

زرتشتیان نیز در این روز همانند سایر جشن­ها به آدریان­ها (آتشكده­ ها) مى ­روند و پس از آن براى گرامیداشت مقامفرشته­ ی آب­ها، به كنار جوى­ها و نهرها و قنات­ها رفته و با خواندن اوستاى آبزور (بخشى از اوستا كه به آب و آبانتعلق دارد) كه توسط موبد خوانده مى ­شود، اهورامزدا را ستایش كرده و درخواست فراوانى آب و نگهدارى آن را كردهو پس از آن به شادى مى­ پردازند. جالب این­جاست كه مى­ گویند اگر در این روز باران ببارد، آبانگان به مردان تعلقگرفته و مردان تن و جان خویش را به آب م ى­سپارند و اگر بارانى نبارد، آبانگان زنان است و زنان آب تنى مى­ كنند.

اوست بَرومندی که در همه جا بلندْ آوازه‌است.

اوست که در بسیار فَرّه مَندی، همچندِ همهِ آبهای روی زمین است.

اوست زورمندی که از کوهِ هُکَر به دریایِ فراخْ کرت ریزد.

من -- اهوره مَزدا -- او را به نیروی خویش، هستی بخشیدم تا خانه و روستا و شهر و کشور را بپرورم و پشتیبان وپناه بخش و نگاهبان باشم …[۱]

بچه ها میخواهم رگباری کامنت بزارین و نظر بدید